Giriş
Sağlık turizmi son yıllarda ülkelerin önemli gelir kaynağı olup, insanların farklı ülkelerde güvenilir ve kaliteli sağlık hizmetine ulaşabilmesine vesile olmaktadır. Ülkemizde de önemli ve gelir getirisi oldukça yüksek olan sağlık turizmi alanı, uluslararası sağlık alanında rekabeti artırmakta, bu sayede sağlık hizmetinin kalitesinin de artmasını sağlamaktadır. Söz konusu çalışmamızda, sağlık turizmi hakkında genel bilgi verilerek söz konusu alanda hizmet verebilmek için izlenmesi gerekli prosedür ve işbu alanda mevcut birtakım teşviklerden yararlanma hususları hakkında detaylı bilgi verilecektir.
Uluslararası Sağlık Turizmi Alanında Faaliyette Bulunabilme Şartları
Uluslararası sağlık turizmi alanında hizmet sunabilmek için gerekli olan hususlar, Uluslararası Sağlık Turizmi ve Turistin Sağlığı Hakkında Yönetmeliği’nde düzenlenmiştir. Yönetmeliğin 5. Maddesi; “Uluslararası sağlık turizmi kapsamında faaliyette bulunabilmek için; sağlık tesisinin ve aracı kuruluşun uluslararası sağlık turizmi yetki belgesi alması zorunludur. Yetki belgesi almayanların uluslararası sağlık turizmi faaliyetleri Bakanlıkça durdurulur” hükmünü havidir. Hükümden görüldüğü üzere sağlık turizmi alanında faaliyette bulunmak için Sağlık Bakanlığı’ndan yetki belgesi alınması zorunludur. Bu kapsamda işbu yetki belgesinin alınabilmesi için Sağlık Turizmi Sağlık Tesisinin sahip olması gereken yetkinlik kriterleri aynı Yönetmeliğin 1 No’lu ekinde detaylı şekilde sıralanmıştır.
Söz konusu şartları sağlayan Sağlık Turizm Tesisleri işbu Yönetmelik EK-3’te yer alan yetki belgesi başvuru formu doldurarak ve aynı ekte belirtilen başvuru evrakları forma ekleyerek İl/İlçe Sağlık Müdürlüğüne başvuruda bulunabilecektir. Sağlık Turizm Tesisinin; başvuru formuna ek olarak sunması gerekli evraklar ise; başvuru sahibi kuruluşun Bakanlıkça verilmiş ruhsat/ geçici ruhsat ve faaliyet izin belgesi örneğini, başvuru sahibi kuruluşu temsil ve ilzama yetkili olan kişinin/kişilerin imza sirkülerini (Noter Tasdikli), yapılan son sağlıkta kalite değerlendirmesinden asgari 85 puan almış olduğuna dair belgeyi, uluslararası sağlık turizmi birimi kurulduğuna dair belgeleri, Yönetmeliğin 6. Maddesinde sayısı ve dil yeterliliği belirtilen personele ait dil yeterlilik belgeleri ve aylık prim ve hizmet belgelerinden ibarettir. Bu kapsamda Bakanlıkça da başvurunun uygun görülmesi halinde, sağlık tesisine Yönetmelik EK-4/A’da yer alan Uluslararası Sağlık Turizmi Yetki Belgesi düzenlenir.
Uluslararası Sağlık Turizmi sektöründe aracı kuruluş olarak faaliyette bulunmak isteyen acentelerin sahip olması beklenen yetkinlikler aynı Yönetmeliğin 2 No’lu ekinde detaylı şekilde sıralanmıştır.
Aracı kuruluş tarafından söz konusu şartların sağlanması halinde Yetki belgesi alınabilmesi için, hizmet verilen faaliyet alanıyla ilgili EK-3’te yer alan yetki belgesi başvuru formu doldurulması ve aynı ekte belirtilen başvuru evrakları forma eklenmesi gerekmekte olup, sağlık kuruluşlarından farklı olarak başvurular 663 KHK ile kurulan USHAŞ’a (Uluslararası Sağlık Hizmetleri unvanı ile bir anonim şirket) yönlendirilecektir. Aracı Kuruluşun başvuru formuna ek olarak sunması gerekli evraklar ise; Seyahat Acenteleri ve Seyahat Acenteleri Birliği Kanunu uyarınca alınmış A Grubu seyahat acenteleri işletme belgesi örneği, Uluslararası Sağlık Turizmi Yetki Belgesine sahip üç sağlık tesisi ile imzalanan protokol örnekleri, İştigal konusu olarak sağlık turizmi acenteliği faaliyetinin yer aldığı şirket ana sözleşmesinin bulunduğu ticaret sicil gazetesi, temsile yetkili kişi ve kişilerin belirtildiği Ticaret Sicil Tasdiknamesi, Tüzel Kişiliği temsile yetkili kişi ve kişilerin T.C. Kimlik numarası ve adli sicil beyanı, Vergi levhası, Mali müşavir tarafından onaylı bir önceki yıla ait yılsonu bilançosu, sayısı ve dil yeterliliği belirtilen personele ait dil yeterlilik belgeleri ile aylık prim ve hizmet belgeleri şeklinde sıralanabilir. Başvurunun yerinde görülmesi halinde aracı kuruluş için Uluslararası Sağlık Turizmi Yetki Belgesi düzenlenir.
Bu kapsamda yetki belgesine sahip sağlık turizmi tesislerinin Yönetmelik çerçevesinde sunacakları uluslararası sağlık turizmi kapsamında verilen sağlık hizmetinin bedeli, SATURK’un görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir. Uluslararası sağlık turizmi sağlık tesisleri, Bakanlıkça belirlenen sağlık turizmi fiyat tarifesinde belirlenen usul ve esaslara uymakla yükümlüdür. Aksi halde işbu usul ve esaslara uymayanlar hakkında, Yönetmelik EK-5’ te ve EK-6’ da yer alan idarî müeyyideler ile ilgili diğer mevzuat hükümleri uygulanacaktır.
Sağlık Turizmi Teşvikleri ve Yararlanma Koşulları
Yukarıda belirtilen tüm hususları yerine getirerek Uluslararası Sağlık Turizmi Yetki Belgesi sahibi olan sağlık kuruluşları ve aracı kuruluşlar için Para Kredi ve Koordinasyon Kurulu’nun 2015/8 sayılı Döviz Kazandırıcı Hizmet Ticaretinin Desteklenmesi Hakkında Kararı uyarınca sağlık turizmi destekleri yeniden düzenlenmiştir. Bu sayede Sağlık Turizmi Şirketleri Türkiye’de döviz kazandırıcı hizmet gelirlerinin artırılması ve sağlık turizmi sektöründe uluslararası rekabet gücünün geliştirilmesi için yaptıkları giderlere ilişkin söz konusu karar kapsamında destekten yararlanabileceklerdir. Bu destekler geri ödemesiz olup, hibe mahiyetindedir.
Söz konusu karar incelendiği taktirde; sağlık turizmi şirketinin, “Ana sözleşmesi ve Türkiye’deki sağlık kuruluşları ile akdettiği sözleşmeler çerçevesinde sağlık turizmi alanında faaliyet gösteren, en az bir yabancı dilde WEB sitesine ve uluslararası hizmet sunum altyapısına sahip şirketi, ifade eder” şeklinde, sağlık kuruluşunun ise, “İlgili kamu kurumunun izin ve denetiminde faaliyet gösteren, en az bir yabancı dilde WEB sitesi bulunan ve uluslararası hizmet sunum altyapısına sahip özel veya kamu sektörü kuruluşunu ya da üniversite sağlık/bakım kuruluşudur” şeklinde tanımlandığı görülmektedir.
Bu teşvik kapsamında sağlık kuruluşları ile acentelerin faydalanabileceği destekler şu şekilde sıralanabilir;
- Tescil ve Koruma Desteği
Bu madde kapsamında ürünün/hizmetin yurtdışında tescil ettirilmesine ilişkin marka/patent bürosu hizmetleri, danışmanlık, ürünün/hizmetin o ülkede başka bir şirket/kuruluş adına tescil ettirilip ettirilmediğine ilişkin olarak yapılacak araştırma, inceleme vb. bütün zorunlu giderler desteklenir. Tescil yenileme giderleri, destek kapsamında yer almaz.
Sağlık Turizmi sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin, yurt içinde tescil ettirilmiş markalarının yurt dışında tescili ve korunmasına ilişkin giderlere, %50 oranında ve yıllık en fazla 50.000 ABD doları destek verilir.
- Rapor ve Yurtdışı Şirket Alımına Yönelik Danışmanlık Desteği
Sağlık Turizmi sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin, Bakanlık tarafından uygun görülen kurum ve kuruluşlardan aldığı/yaptırdığı pazar araştırması, sektör, ülke, uluslararası mevzuat, yabancı şirket veya marka odaklı raporlar (mali ve hukuki raporlar dahil) ile yabancı şirket alımlarına yönelik danışmanlık hizmetlerine (mali ve hukuki danışmanlık dahil) ilişkin giderlere, %60 oranında ve yıllık en fazla 200.000 ABD doları destek verilir.
- Belgelendirme Desteği
Sağlık Turizmi sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin, çevre, kalite ve insan sağlığına yönelik teknik mevzuata uyum sağlanabilmesi ve ön tanı merkezi, ofis açılışı ve işletilmesini teminen gerçekleştirdiği; kalite, hijyen, çevre belgeleri, ilgili ruhsat ve izinler ile bir ülke pazarına girişte zorunlu olarak aranan veya pazara girişte avantaj sağlayan belge/sertifikalara ilişkin eğitim, danışmanlık dahil her türlü belgelendirme giderleri, %50 oranında ve belge başına en fazla 50.000 ABD doları desteklenir.
Destek kapsamında aşağıda belirtilen giderler desteklenir; müracaat ve doküman inceleme giderleri, belgelendirme tetkik giderleri, belge kullanım ücretleri, zorunlu kayıt ücretleri, danışmanlık giderleri eğitim giderleri, gözetim giderleri, yenileme giderleri, test/analiz giderleri.
- Reklam, Tanıtım ve Pazarlama Desteği
Sağlık Turizmi sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin, reklam, tanıtım ve pazarlama faaliyetlerine ilişkin harcamaları, %60 oranında ve yıllık en fazla 400.000 ABD doları desteklenir. Söz konusu destek 48 ay sınırlıdır.
Desteklenmeyen faaliyetler ise; ulaşım ve konaklama giderleri, tanıtım malzemelerinin nakliye bedelleri, Türkçe yapılan tanıtım harcamaları, yurtiçine yönelik tanıtım harcamaları, yurtdışında Türkçe yayın yapan yayın organlarında yayınlanan tanıtım harcamaları, arama motoru optimizasyonu faaliyetlerine ilişkin giderler şeklinde sıralanabilir.
- Yurtdışı Birim Desteği
Sağlık Turizmi sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin, doğrudan veya yurt dışında faaliyet gösteren şirketleri ya da şubeleri aracılığıyla açtıkları birimlerin brüt kira (vergi/resim/harç dahil) ve komisyon harcamaları, %60 oranında ve birim başına yıllık en fazla 120.000 ABD doları desteklenir. Destek, en fazla 10 adet yurt dışı birim için geçerli olup, destek süresi 48 ay ile sınırlıdır.
- Danışmanlık Desteği
Sağlık Turizmi sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin, uluslararası pazarlarda rekabet avantajını artırmak üzere Bakanlığın belirlediği konularda firma/kuruluş/uzmanlardan alınan danışmanlık hizmetlerine ilişkin giderleri, %50 oranında ve yıllık en fazla 200.000 ABD doları desteklenir.
- Acente Komisyon Desteği
Sağlık Turizmi sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin, ülkemize uluslararası hasta getirilmesine yönelik acentelere yaptıkları komisyon ödemeleri, %50 oranında ve yıllık en fazla 100.000 ABD doları desteklenir.
- Tercümanlık Hizmetlerinin Desteklenmesi
Tercümanlık hizmetlerine yönelik giderlerin desteklenmesine ilişkin başvurular, sağlık kuruluşları tarafından en az üçer aylık dönemler itibarıyla “Tercümanlık Desteği Başvuru Belgeleri” ile birlikte incelemeci kuruluşa yapılır. Destek süresi 48 ay ile sınırlı olup, işbu destekten yalnızca sağlık kuruluşları yararlanabilmektedir.
2 personelin aylık brüt ücretleri %50 oranında ve personel başına yıllık en fazla 25.000 ABD doları veya tercümanlık hizmet alımına yönelik giderleri, %50 oranında ve yıllık en fazla 50.000 ABD doları desteklenir.
- Münhasıran Yurtdışına Yönelik Olarak Yurtiçinde Gerçekleştirilen Tanıtım ve Eğitim Faaliyetlerinin Desteklenmesi
Sağlık Kuruluşları tarafından yurt dışından davet edilen ilgili kurum ve kuruluş temsilcilerinin katılımı ile münhasıran yurt dışına yönelik olarak yurt içinde düzenlenen tanıtım ve pazarlama etkinliklerine ilişkin giderler, %50 oranında ve program başına en fazla 50.000 ABD doları desteklenir.
Sağlık Kuruluşları tarafından yurt dışından davet edilen akademisyen/uzman/ilgili kişi veya kurum/kuruluş temsilcilerinin katılımıyla münhasıran yurt dışına yönelik olarak yurt içinde gerçekleştirilen eğitim programlarına yönelik harcamalar, %50 oranında ve yıllık en fazla 100.000 ABD doları desteklenir.
- Hasta Yol Desteği
Bakanlık ile protokol yapan özel sağlık kuruluşları ya da havayolu şirketleri tarafından Türkiye’de tedavi edilen uluslararası hastaların; Ulaşım giderleri hasta başına %50 oranında ve en fazla 1.000 ABD doları desteklenir. Ülkeye giriş tarihinden itibaren en geç 7 gün içinde sağlık kuruluşuna giriş kaydı yapılmayan hastalar, destek kapsamında değerlendirilmez. Söz konusu destek 48 ay ile sınırlı olup, işbu destekten yalnızca sağlık kuruluşları yararlanabilmektedir.
Sonuç
Yukarıda belirttiğimiz hususlar çerçevesinde sağlık turizmi alanında faaliyette bulunmak isteyen ve bu alanda ülkemizde mevcut teşvik programlarından yararlanmak isteyen sağlık kuruluşları ve acentelerin Sağlık Turizmi Belgesine sahip olması ve teşviklerden yararlanabilmek için aranan koşulları sağlaması gerekmektedir. Mevzuat kapsamında sağlık turizmi faaliyetlerinde bulunmak için yetki belgesi alınması zorunlu olup; bu belge olmaksızın faaliyette bulunan sağlık kuruluşları ve aracı kuruluşlar için hapis cezası, adli para cezası ve idari para cezası öngörülmektedir. Bu doğrultuda Sağlık Turizmi Yetki Belgesinin alınması ve teşviklerden yararlanılması süreçlerinde, sürecin doğru ve en hızlı şekilde yürütülebilmesi için bu alanda uzman hukukçulardan destek alınması zaruridir.
Turkish 
English